पिण्डेश्वरविद्यापीठस्य प्रकाशनानि (Publication Of Pindeshwas Campus)

पिण्डेश्वरविद्यापीठस्य प्रकाशनानि (Publication of Pindeshwas Campus)

पिण्डेश्वर विद्यापीठले २०४८ सालदेखि प्रभा पत्रिकाको नियमित प्रकाशन गर्दै आएको छ । यसलाई विद्यापीठका गतिविधि, यहाँका सिर्जना र समालोचना एवम् अनुसन्धान समेटेर प्रकाशित गरिँदै आएको छ । त्यस्तै यहाँको प्राध्यापक संघले २०६८ सालदेखि प्रज्ञाज्योति नाउँको जर्नल प्रकाशन गर्न थालेको देखिन्छ । त्यस्तै यहाँ क्रियाशील प्राध्यापक तथा विद्यार्थीका विभिन्न वैचारिक संघ/संगठनहरूले पनि २०१६ सालदेखि आजसम्म आइपुग्दा ११ वटा मुखपत्र/कार्यपत्र/सिर्जनात्मक पत्रिका/जर्नल प्रकाशित गरेका छन् । यहाँ तिनीहरूको प्रकाशनक्रम अनुसार क्रमशः चर्चा गरिन्छ ।

क) नेपाल–२०१६

यस विद्यापीठमा क्रियाशील विद्यार्थीका वैचारिक संघ/संगठनले पनि समसामयिक, सिर्जनात्मक र समालोचनात्मक विषय समेटेर समय–समयमा पत्रिका प्रकाशित गर्ने गरेका छन् । त्यस्ता पत्रिकामध्ये पहिला छात्रसंघ र पछि नेपाल विद्यार्थी संघबाट प्रकाशित नेपाल पत्रिका सबैभन्दा जेठो हो । यसका अङ्कहरू २०१६ सालदेखि १–२ वर्षको अन्तरालमा १ अङ्कका दरले छापिँदै ५७ वर्ष (२०७५ साल) मा आइपुग्दा ४२ वटा प्रकाशित भएका छन् । यसका प्रथम सम्पादक टीकाप्रसाद शर्मा वस्ती हुनुहुन्थ्यो भनी दोस्रो प्रकाशन पीपलमा उल्लेख गरिएको भए पनि यसका २०४७ अघिका अङ्क प्राप्त हुन सकेका छैनन् ।

ख) पीपल–२०२४

२०२४ सालदेखि प्रकाशित हुँदै कहिले रोक्किँदै आएको दोस्रो पत्रिका पीपल हो । संस्कृत छात्र पुस्तकालय पिण्डेश्वरबाट यसको प्रकाशन हुँदै आएको देखिन्छ । २०३४ सालसम्म यसका ९ अङ्क प्रकाशित भएका र त्यसपछि लामोसमयसम्म रोकिएका देखिन्छन् । यसका प्रथम सम्पादक पनि प्रा.टीकाप्रसाद शर्मा वस्ती नै देखिनुहुुन्छ । वहाँले पहिलो अङ्कको सम्पादकीयमा २०२४ साल फागुन २७ गते उल्लेख गर्नु भएकाले यही मितिबाट यसको प्रकाशनारम्भ भएको देखिन्छ । २०३४ पछि यसको प्रकाशन स्थगित भए पनि २०६४ सालमा गिरिराज खतिवडाको प्रधान सम्पादकत्वमा दसौं अङ्क प्रकाशित भई त्यसपछि भने यसले विश्राम लिएको देखिन्छ । जम्मा १० अङ्क प्रकाशित यस पत्रिकामा यस भेगका तत्कालीन सिर्जना र समालोचनाले स्थान पाएका छन् । पीपलका विभिन्न विषयबारे पिण्डेश्वरका पूर्वविद्यार्थी यज्ञप्रसाद गुरागाई (हाल धनुकुटामा बहुमुखी क्याम्पसमा सेवारत) ले शोधअनुसन्धान र पुस्तक प्रकाशन गर्दै हुुनुहुुन्छ ।

ग) विकासचर्चा–२०३१

पिण्डेश्वर विद्यापीठको अर्थशास्त्र विभागबाट २०३१ पछि प्रकाशित विकास–चर्चा पत्रिका यहाँको अर्थशास्त्र विभागको मुखपत्र देखिन्छ । यसलाई उक्त विभागर्ले योजनाचर्चा पीठ’ नाउँको प्रकाशकमार्फत प्रकाशन गरेको बुझिन्छ । यसका प्रधान सम्पादक अर्थशास्त्र विभागका तत्कालीन प्राध्यापक रघुनाथ वर्मा हुनुहुन्छ । यसले त्यतिबेला त्रि.वि. अनुसन्धान महाशाखाबाट समेत मान्यता पाएको बुझिन्छ । यसका अङ्कहरू २–३ वर्षका अन्तरालमा छापिएका देखिन्छन् । वि.सं. २०३९ सालमा चौथो अङ्क छापिएपछि यो प्रकाशित हुन सकेको छैन । यसले अर्थशास्त्रीय विषयहरुलाई महत्त्व दिएको बुझिन्छ ।

घ) लालीकिरण–२०३८–०३९

वि.सं. २०३६ सालमा स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको स्थापना भई सबै क्याम्पसहरुमा यसको चुनाव हुँदा यस विद्यापीठमा पनि चुनाव भएको बुझिन्छ । त्यसपछि यस संस्थाले २०३८–०३९ सालबाट लालीकिरण नाउँको पत्रिका प्रकाशन आरम्भ गरेको अभिलेखबाट प्रमाणित भएको छ । सम्भवतः यसका जम्मा ३ अङ्कमात्रै छापिएको हुनुपर्दछ । २०६३ सालमा प्रकाशित यसको अङ्कमा वर्ष–२३ (२४ हुनुपर्नेमा गल्ती भएको) र किरण–२ (अङ्क–२) एवम् २०६४ मा प्रकाशित अङ्कमा वर्ष २५ र किरण–३ लेखिएको छ । स्ववियूबाट प्रकाशित पत्रिका भएकाले यसमा विशेषतः स्ववियूका गतिविधि र विद्यार्थीका सिर्जनात्मक, समालोचनात्मक गतिविधि समाविष्ट देखिन्छन् ।

ङ) लेखनाथ प्रवचनमाला– २०४१

२०४१ सालमा देश तथा विदेशमा कविशिरोमणि लेखनाथ पौड्यालको शतवार्षिकी मनाउने क्रममा पिण्डेश्वर विद्यापीठमा पनि त्रिदिवसीय कार्यक्रम गरिएको थियो । त्यस अवसरमा विभिन्न विद्वान् कार्यपत्र प्रस्तोता महानुभावबाट कविशिरोमणिका विविध विषयमा कार्यपत्र पेस गरिएका थिए । ती कार्यपत्रलाई संकलन गरी विद्यापीठले लेखनाथ प्रवचनमाला नाउँको संग्रह प्रकाशित गरेको थियो । यो पत्रिका नभई संस्मरणात्मक/ अनुसन्धानात्मक/अनुभूतिपरक संकलन थियो ।

च) प्रभा–२०४८

पिण्डेश्वर विद्यापीठको मुखपत्र प्रभा पत्रिकाको प्रकाशनारम्भ २०४८ सालबाट भएको हो । सुरुमा यो पिण्डेश्वर विद्यापीठको मुखपत्र नाउँबाट प्रकाशित हुन्थ्यो तर पछिल्ला दिनहरुमा यसलाई सामयिकी भन्ने गरिएको छ । जे भनिए पनि यसले मुख्यतः विद्यापीठका गतिविधि र अंशतः विद्यापीठ परिवारका सिर्जनात्मक, समालोचनात्मक र अनुसन्धानात्मक लेख–रचनाहरुलाई प्रकाशित गर्दै आएको छ । विद्यापीठ स्थापनाको स्वर्णवर्ष २०५८ सालमा प्रभाले यस विद्यापीठसँग सम्बन्धित पुराना अभिलेख, विगतको शैक्षिक, प्रशासनिक, प्राज्ञिक इतिहास आदि संकलन गरेर गहकिलो संग्रह प्रकाशन गरेको छ । वि.सं. २०७८ सालमा यो प्रकाशन सुरु भएको ३० वर्ष पूरा भएको छ । यसबिच यसका जम्मा १६ अङ्क प्रकाशित भएका छन् भन्ने कुरा २०७८ श्रीपञ्चमीमा प्रकाशित वर्ष–२९, अङ्क–१६ बाट स्पष्ट हुन्छ । यसको ISSN अङ्क २०९१–००२९ हो ।

छ) मर्यादा–२०५२

तत्कालीन महेन्द्र संस्कृत विश्वविद्यालयले विशेषतः धर्मशास्त्रसम्बद्ध र अंशतः भाषिक, साहित्यिक खोज अनुसन्धान र गतिविधिलाई प्रकाशित गर्ने उद्देश्यले शास्त्रानुसन्धान परिषत् स्थापना गरी संस्कृत विद्यापीठ भएका सबै विकास क्षेत्रमा यसका शाखाहरू विस्तार गरेको थियो र तीमार्फत प्रतिवर्ष प्रत्येक शाखाबाट मर्यादा नाउँको पत्रिका प्रकाशित हुने गर्दथ्यो । उक्त परिषत्को पूर्वाञ्चल शाखा चाहिं २०५० सालमा स्थापना भएको र यसको कार्यालय पनि पिण्डेश्वर विद्यापीठ रहेको बुझिन्छ । वि.सं. २०५२ देखि यस शाखाले पनि मर्यादा पत्रिकाको प्रकाशन आरम्भ ग¥यो । यसपछि प्रतिवर्ष १ अङ्कका दरले प्रकाशित हुँदै यसका ४ वटा अङ्क छापिएका छन् । २०५२ सालमा मर्यादा (पूर्वाञ्चल शाखा) को वर्ष–१, अङ्क–१, २०५३ सालमा वर्ष–२, अङ्क–३ (दोस्रो अङ्कबारे जानकारी हुन सकेन) एवम् २०५४/०५५ मा वर्ष–३ अङ्क–४ छापिएका छन् । यसका सबै अङ्कका प्रधान सम्पादक टीकाप्रसाद शर्मा वस्ती हुनुहुन्छ । २०५४ पछि भने यसले निरन्तरता पाउन सकेन ।

ज) निष्ठा –२०६७

पिण्डेश्वर विद्यापीठमा क्रियाशील प्रगतिशील प्राध्यापक संगठनले २०६७ वैशाखदेखि निष्ठा नाउँको अनुसन्धानात्मक वार्षिक जर्नल प्रकाशनारम्भ गरेको देखिन्छ । विद्यापीठमा कार्यरत तत्कालीन उपप्राध्यापक भीमप्रसाद खतिवडाको नेतृत्वको सम्पादक मण्डलबाट प्रकाशनारम्भ गरिएको उक्त जर्नल बहुभाषिक, अनुसन्धानात्मक र संस्कृतवाङ्मयमा केन्द्रित देखिन्छ । त्यसपछि २०६९ साल वैशाखमा वर्ष–२ (वर्ष–३ हुनु पर्ने), अङ्क–२, २०७१ श्रावणमा मा वर्ष ३ (वर्ष–५ हुनु पर्ने) अङ्क–३, एवम् २०७८ चैत्रमा वर्ष–१० (वर्ष–११ हुनु पर्ने) अङ्क–४ गरी हालसम्म यसका ४ अङ्क प्रकाशित भएका छन् । यसमा संस्कृत, नेपाली र अङ्ग्रेजी भाषाका साहित्य, व्याकरण, भाषा, ज्योतिष आदि विषयका अनुसन्धानात्मक लेखहरू प्रकाशित छन् । यसले शिक्षामन्त्रालय नेपाल राष्ट्रिय पुस्तकालय भक्तपुरबाट ISSNअङ्क समेत प्राप्त गरेको छ । यसको ISSN २०९१–००३७ हो । यसको चौथो अङ्कका लेखहरु विज्ञद्वारा समीक्षित देखिन्छन् ।

झ) गवेषणा–२०६८

पिण्डेश्वर विद्यापीठमा क्रियाशील प्रजातन्त्रवादी प्राध्यापक संघले २०६८ श्रावणदेखि गवेषणा नाउँको अनुसन्धानात्मक वार्षिक जर्नल प्रकाशनारम्भ गरेको देखिन्छ । विद्यापीठमा कार्यरत तत्कालीन उपप्राध्यापक भवानीशङ्कर भट्टराईको नेतृत्वको सम्पादक मण्डलबाट प्रकाशनारम्भ गरिएको उक्त जर्नल बहुभाषिक, अनुसन्धानात्मक र संस्कृतवाङ्मयमा केन्द्रित देखिन्छ । त्यसपछि २०६९ वैशाखमा वर्ष–२, अङ्क–२, २०७० चैत्रमा वर्ष–३ अङ्क–३ एवम् २०७५ भदौमा वर्ष–४ (वर्ष ८ हुनु पर्ने) अङ्क–४ गरी हालसम्म यसका ४ अङ्क प्रकाशित भएका छन् । यसमा संस्कृत, नेपाली र अङ्ग्रेजी भाषाका साहित्य, व्याकरण, भाषा, ज्योतिष आदि विषयका अनुसन्धानात्मक लेखहरू प्रकाशित छन् । यसले शिक्षामन्त्रालय नेपाल राष्ट्रिय पुस्तकालय भक्तपुरबाट क्ष्क्क्ल् अङ्क समेत प्राप्त गरेको छ । यसको ISSN अङ्क २३६२–१३७० हो । यसको चौथो अङ्कका लेखहरु विज्ञसमीक्षित छन् ।

ञ) प्रज्ञाज्योति–२०६९

ने.सं.वि. प्राध्यापक संघ पिण्डेश्वर विद्यापीठको प्रकाशकत्वमा २०६९ साल वैशाखदेखि प्रज्ञाज्योति नाउँको जर्नलको वर्ष–१, अङ्क–१ प्रकाशनारम्भ भएको देखिन्छ । यस जर्नलका प्रथम सम्पादक प्राध्यापक वंशीधर शर्मा कट्टेल हुुनुहुन्छ । त्यसपछि २०७४ भदौमा वर्ष–५ अङ्क–२ तथा २०७८ असोजमा वर्ष–७ अङ्क–३ गरी जम्मा ३ अङ्क प्रकाशित भएका छन् । यसमा संस्कृत, नेपाली र अङ्ग्रेजी भाषाका साहित्य, व्याकरण, भाषा, ज्योतिष आदि विषयका अनुसन्धानात्मक लेखहरू प्रकाशित छन् । यसले शिक्षामन्त्रालय नेपाल राष्ट्रिय पुस्तकालय भक्तपुरबाट क्ष्क्क्ल् अङ्क समेत प्राप्त गरेको छ । यसको ISSN अङ्क २३६२–१३६२ हो । यसको चौथो अङ्क विज्ञसमीक्षित रहेको छ ।

ट) प्रगति–२०७०

प्रगति पिण्डेश्वर विद्यापीठमा क्रियाशील विद्यार्थीहरुको वैचारिक संगठन अखिल नेपाल राष्ट्रिय स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको मुखपत्र हो । यसको प्रकाशनारम्भ लेखनाथ खनालको प्रधान सम्पादकत्वमा २०७० सालबाट सुरु भएको हो । त्यसपछि २०७५ सालमा यसको दोस्रो अङ्क छापिएको देखिन्छ । यसले विद्यार्थी संगठनका गतिविधिका साथै उनीहरुका सिर्जनात्मक, समालोचनात्मक र समसामयिक विषयलाई प्रस्तुत गरेको देखिन्छ ।

ठ) भित्तिपत्रिकाः (Wall papers)

पिण्डेश्वर विद्यापीठका विद्यार्थीबाट आफ्ना साहित्यिक/समसामयिक प्रतिभा प्रस्फुटन गराउन समयसमयमा विभिन्न भित्ते पत्रिका पनि प्रकाशित गरिएका छन् । अभिलेखका लागि तल तिनीरुको नाम र प्रकाशक संस्था उल्लेख गरिन्छ ।

प्रभात : नेपाल विद्यार्थी संघ पिण्डेश्वर, विद्यापीठ धरान ।

हिमाल : छात्रावास बहुमुखी कमिटी, पिण्डेश्वर विद्यापीठ धरान ।

प्रगति : अनेरास्ववियू प्रा.क., पिण्डेश्वर विद्यापीठ धरान ।

रक्तिम : अनेरास्ववियू सहप्रा.क., पिण्डेश्वर विद्यापीठ धरान ।

कल्याण : युवा रेडक्रस सर्कल, पिण्डेश्वर विद्यापीठ धरान ।

प्रतिबिम्ब : मुरलीधर पोखरेल लगायतबाट २०५२ सालमा संस्कृतमा प्रकाशित, पिण्डेश्वर विद्यापीठ धरान ।

टेम्पेस्ट : अङ्ग्रेजी विषयका विद्यार्थी समूह, पिण्डेश्वर विद्यापीठ धरान ।

यी पत्रिका २०५०–६० को सेरोफेरोमा निस्किएका छन् । यिनीहरूले पनि विद्यार्थीका सिर्जनशील र समालोचनात्मक प्रतिभा निखार्नमा महत्त्वपूर्ण योगदान पु¥याएका छन् ।